Van zelfredzaamheid naar samenredzaamheid

Van zelfredzaamheid naar samenredzaamheid: Hoe bereid je je samen voor op noodsituaties?

In een wereld waarin we regelmatig noodsituaties voorbij zien komen, dichtbij of ver weg, wordt er steeds vaker gesproken over zelfredzaamheid en veerkracht. Misschien heb je ook al weleens over samenredzaamheid gehoord. Want of we het nu gaat om extreme weersomstandigheden, langdurige stroomuitval of een watercrisis – een goede voorbereiding maakt het verschil tussen paniek en kalm blijven. Maar hoe bereid je jezelf en je gezin voor op noodsituaties? En hoe kun je vanuit die zelfredzaamheid ook bijdragen aan de gemeenschap om je heen? In deze blog duiken we in het concept van 'samenredzaamheid' en hoe jij je kunt voorbereiden om niet alleen je eigen gezin, maar ook anderen te helpen wanneer dat nodig is.

 

Waarom voorbereiding op noodsituaties geen luxe is, maar noodzaak

"Het overkomt mij niet." Dat is wat veel mensen denken als het gaat om noodsituaties. Maar de realiteit leert ons iets anders. Recent nog kregen delen van Limburg te maken met extreme overstromingen. En wie herinnert zich niet de grote stroomstoring in Den Haag, waarbij tienduizenden huishoudens urenlang zonder stroom zaten.

Een noodsituatie komt altijd onverwachts. En juist daarom is voorbereiding zo belangrijk. Want weet jij wat je moet doen als ineens de stroom uitvalt en je geen verwarming meer hebt? Of wat als je binnen moet blijven vanwege een gevaarlijke situatie buiten? Heb je voldoende voorraad in huis om enkele dagen te overbruggen?

 

Stap 1: Creëer een gezinsplan voor noodsituaties

De basis van elke goede voorbereiding is een helder plan. Het samenstellen van zo’n gezinsplan klinkt heel groot, maar is eigenlijk best simpel. Ga samen zitten met alle gezinsleden en bespreek wat jullie doen in verschillende scenario's. Dit hoeft geen eng of zwaarmoedig gesprek te zijn – maak het luchtig maar informatief!

Een effectief noodplan bevat minimaal:

• Een lijst met belangrijke telefoonnummers (ook op papier, voor als je telefoon leeg is!)
• Afgesproken verzamelplekken (zowel dichtbij als wat verder van huis)
• Vluchtroutes vanuit jullie woning (kan je bijvoorbeeld nog de lift gebruiken?)
• Taken voor ieder gezinslid
• Locatie van belangrijke spullen zoals EHBO-kit, zaklamp en noodvoorraad
• Wie gebruikt eigenlijk welke medicijnen, en waar liggen die?

Tip: Schrijf op wat jullie hebben besproken, zo onthoud je het vaak beter. Je kan het bijvoorbeeld ook ophangen op een voor jullie logische plek.

 

Stap 2: Stel een noodpakket samen

"Beter mee verlegen dan om verlegen," is een oud Nederlands gezegde dat perfect past bij de voorbereiding op noodsituaties. Een goed noodpakket kan het verschil maken tussen kalmte en paniek, omdat je alle essentiële dingen in huis hebt.

Wat hoort er in elk geval in een basis noodpakket?

• Water (3 liter per persoon per dag, voor minimaal 3 dagen)
• Houdbare voedingsmiddelen
• EHBO-kit met belangrijke medicijnen
• Zaklamp en extra batterijen
• Radio op batterijen of met opwindmechanisme
• Powerbank voor je telefoon
• Kopieën van belangrijke documenten
• Contant geld (kleine biljetten)

Wist je dat meer dan 60% van de Nederlanders geen adequaat noodpakket in huis heeft? Ben jij een van hen? Vraag jezelf af: kan ik drie dagen overleven met wat ik nu in huis heb?

Bekijk hier ons artikel over het samenstellen van een compleet noodpakket voor je gezin,

Of download hier onze GRATIS checklist voor het samenstellen van een noodpakket.

Een noodpakket van Rampready

 

Stap 3: Bouw veerkracht op in je gezin

Veerkracht is het vermogen om tegenslagen te doorstaan en er misschien zelfs wel sterker uit te komen. In noodsituaties is veerkracht onmisbaar. Je wilt niet dat een onverwachte situatie ervoor zorgt dat je bij de pakken neer gaat zitten, maar je wilt de situatie ombuigen en iets doen! Het vermogen om jezelf aan te passen tijdens bijzondere gebeurtenissen, de manier waarop je er mee om gaat, en herstelt is veerkracht. Hierbij zijn bepaalde kennis en vaardigheden erg belangrijk, die kunnen ervoor zorgen dat je veerkrachtig kan zijn tijdens noodsituaties.  

Maar hoe bouw je dat nu op?

 

Kennis is kracht

Zorg dat iedereen basisvaardigheden heeft:

• EHBO-vaardigheden (ook voor kinderen vanaf ongeveer 10 jaar)
• Weten hoe je gas, water en elektriciteit afsluit
• Basiskennis over voedselveiligheid
• Wat is stress, hoe herken ik het en hoe ga ik ermee om?

 

Oefen of doorleef het

Kennis die je niet gebruikt, verdwijnt snel. Plan daarom minimaal twee keer per jaar een 'noodsituatie-oefening'. Dit kan simpel zijn, zoals:

• Probeer eens te koken zonder elektriciteit
• Zet eens de wifi, mobiele data en tv uit voor een tijdje. Wat gebeurt er?
• Bespreek nog eens met elkaar wat ook alweer in het noodplan staat.

 

Daarnaast kan je ook daadwerkelijke oefeningen houden, maar dat schrikt misschien weer een beetje af. Het belangrijkste is dat jullie weten wat je moet doen in een bepaalde situatie. De vorm vinden wij hierbij minder belangrijk, zolang het maar effectief is!

Oefeningen hoeven niet dramatisch te zijn. Maak er een familie-activiteit van! Laatst hoorde ik van een gezin dat een "kampeerweekend" in de woonkamer hield, compleet met slaapzakken en eten uit de noodvoorraad. De kinderen vonden het een geweldig avontuur en leerden tegelijkertijd belangrijke vaardigheden!

 

Stap 4: Van zelfredzaamheid naar samenredzaamheid

Zodra je eigen gezin voorbereid is, ben je in een uitstekende positie om anderen te helpen. Want samenredzaamheid – het vermogen van een gemeenschap om elkaar te helpen tijdens crises – wordt steeds belangrijker in onze maatschappij.

Uit onderzoek blijkt dat de eerste hulp bij grootschalige noodsituaties meestal niet van professionele hulpdiensten komt, maar van buurtbewoners. Denk aan de watersnoodramp in Limburg, waar buren elkaar hielpen met zandzakken vullen nog voordat officiële hulp aanwezig was.

Hoe kun je bijdragen aan samenredzaamheid in jouw buurt?

 

Leer je buren kennen

Het klinkt simpel, maar weet jij wie er naast je woont? Ken je hun namen? Weet je of er mensen in je straat zijn die extra hulp nodig hebben bij een noodsituatie?

 

Deel kennis en middelen

Organiseer eens een informatiebijeenkomst in je buurt over noodvoorbereiding. Of bespreek met buren wie welke middelen heeft die nuttig kunnen zijn (zoals een stroomgenerator, waterfilter of kampeeruitrusting).

 

Sluit je aan bij lokale initiatieven

In veel gemeenten zijn er al netwerken van vrijwilligers die hulp bieden bij noodsituaties. Denk aan buurtpreventieteams of lokale Rode Kruis-afdelingen.

Meer weten over hoe je als vrijwilliger kunt bijdragen tijdens een watercrisis? Lees dan onze blog over vrijwilligershulp bij watercrisis.

 

Speciale aandacht voor kwetsbare groepen

Bij het opbouwen van samenredzaamheid is het belangrijk om extra aandacht te hebben voor kwetsbare mensen in je omgeving. Denk aan:

• Ouderen die minder mobiel zijn
• Mensen met een beperking
• Gezinnen met hele jonge kinderen
• Mensen die de Nederlandse taal (nog) niet goed spreken

Heb je zulke buren? Betrek hen dan actief bij je voorbereidingen. Vraag wat zij nodig hebben in een noodsituatie en hoe je zou kunnen helpen. Weten zij bijvoorbeeld van de campagne van de overheid? En als het al te laat is, en je in een noodsituatie zit, is het soms zo simpel als even langsgaan om te kijken hoe het gaat, of om even een flesje water te brengen uit jouw noodpakket.

Ik hoorde laatst een mooi voorbeeld van een straat in Groningen waar bewoners een "buddy-systeem" hebben opgezet. Bij elke kwetsbare bewoner zijn twee "buddy's" aangewezen die in geval van nood langsgaan om te helpen. Zo eenvoudig kan samenredzaamheid zijn!

 

De kracht van community tijdens noodsituaties

Uit evaluaties rondom de watersnood in Limburg van enkele jaren terug kwamen ook mooie voorbeelden van samenredzaamheid naar voren. Zo noemde een van de geïnterviewden het volgende: "Het meest indrukwekkende, was niet het water dat steeg, maar de gemeenschapszin die opkwam. Ineens kenden we elkaar allemaal, deelden we gereedschap en hielpen we elkaar met zandzakken vullen. De noodsituatie bracht ons samen."

Dit fenomeen zie je wereldwijd: tijdens crises komen mensen samen. Maar waarom zouden we wachten tot een noodsituatie? Door nu al te werken aan samenredzaamheid, maak je je gemeenschap sterker én veerkrachtiger. Maar, als je jezelf niet goed voorbereid op noodsituaties en niet weet wat je moet doen zal je reactief reageren op zo’n moment. Dit zorgt ervoor dat je je handen al vol hebt aan jezelf. Als je jezelf goed voorbereid dan heb je veel meer mogelijkheden om jouw gezin en buurtgenoten te helpen. Samen kom je verder!

 

Begin vandaag nog met voorbereiden

Ben je geïnspireerd geraakt om werk te maken van je noodvoorbereiding? Begin klein, maar begin vandaag. Hier zijn drie eenvoudige stappen om direct mee te starten:

1.    Maak samen met jouw gezin een ‘noodplan’.

2.    Maak of koop een noodpakket met alle middelen die jij nodig hebt.

3.    Zorg ervoor dat jij weet wat je moet doen in verschillende noodsituaties

4.    Spreek eens met je buren fen kijk of je jezelf kunt aansluiten bij lokale initiatieven.

 

Wat doe jij om voorbereid te zijn op noodsituaties? Heb je al een noodpakket samengesteld of een gezinsplan gemaakt? We horen graag jouw ervaringen en tips in de reacties hieronder!

Bij Rampready geloven we dat iedereen het recht heeft om goed voorbereid te zijn op noodsituaties. Ontdek ons complete aanbod aan belangrijke spullen voor in jouw noodpakket, complete noodpakketten en artikelen met advies op www.rampready.nl.

 

 

Bronnen:
Samenredzaamheid – Eindrapportage HAN, Van Wijk, Rutten, Sleijster, Oostra, Roenhorst, Laurant (2023)
Nederlands Instituut voor Publieke Veiligheid
Eerstehulpbenjij.nl
Preppeninnederland.nl
Rijksoverheid.nl