Werken tijdens een ramp: wat doet jouw personeel?

Stel je voor: het is maandagmiddag en plotseling valt de stroom uit. Niet alleen in jullie kantoor, maar in de hele provincie. Na vijf minuten is er nog steeds geen stroom. Na een uur ook niet. Wat gebeurt er dan op jouw werkplek? Blijven je medewerkers of gaan ze naar huis? En als de situatie langer duurt, komt men op dinsdag wel werken? En de belangrijkste vraag is vooral: heb je daar als werkgever ooit over nagedacht?

De realiteit van werken tijdens een ramp

Werken tijdens een ramp confronteert zowel werkgevers als werknemers met lastige keuzes. Uit onderzoek onder hulpverleners blijkt dat een groot deel van de mensen bereid is om tijdens rampen of crises naar het werk te komen. Dit geldt niet alleen voor hulpverleners, maar ook voor werknemers in andere sectoren - mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.

De cruciale factor? Personeelsinzet bij calamiteiten hangt vooral af van of werknemers zich zorgen maken over zichzelf en hun gezin thuis. Zodra een werknemer het idee heeft dat zijn of haar familie niet veilig is of niet voldoende voedsel en water heeft, wordt de bereidheid om te werken drastisch lager.

Het moment van de waarheid

Tijdens een brainstorm over langdurige stroomuitval realiseerde ik me hoeveel dilemma's er eigenlijk spelen. Wat doe je als de stroom uitvalt terwijl je aan het werk bent? Ga je meteen naar huis? Wacht je twee uur om te zien of het vanzelf opgelost wordt? En wat als je na die twee uur niet meer naar huis kunt bellen om te vragen hoe het daar gaat? En wat als thuis de stroom al een uur uitgevallen is, maar je moet werken. Ga je dan?

Deze vragen illustreren perfect waarom het zo belangrijk is om van tevoren na te denken over noodsituaties op de werkplek. Dit geeft nog geen zekerheid, maar wel richting.

Waarom werknemers thuisblijven (of naar huis gaan)

De hiërarchie van zorgen

Mensen maken keuzes over werken tijdens noodsituaties op basis van een duidelijke prioriteiten volgorde:

1. Veiligheid van het gezin staat altijd op nummer één
2. Primaire levensbehoeften zoals voedsel, water en onderdak
3. Werkverantwoordelijkheden komen pas daarna

Dit betekent dat (thuis)werken bij noodsituaties alleen mogelijk is als werknemers er zeker van zijn dat hun gezin veilig is en voorzien van basisbehoeften. Anders zullen deze eerst ingevuld worden: voor velen staat werk niet op de eerste prioriteit.

Onzekerheid als grootste vijand

Het grootste probleem bij personeelsinzet tijdens calamiteiten is vaak niet de ramp zelf, maar de onzekerheid erover. Werknemers die niet weten of hun gezin oké is, kunnen zich niet concentreren op hun werk. Ze zullen proberen naar huis te gaan of constant bezig zijn met het checken van hun familie. In het begin kan dit misschien nog op afstand, maar als internet en telefonie uitvallen is dit al niet meer mogelijkheid. 

Het verschil tussen ramptypen

Niet alle noodsituaties hebben dezelfde impact op werknemers. Een korte stroomuitval zorgt voor andere keuzes dan een pandemie of extreme weersomstandigheden.

Acute versus langdurige situaties

Bij acute noodsituaties zoals een grote stroomuitval gaat het vaak om snelle beslissingen. Werknemers hebben weinig tijd om de situatie goed in te schatten en reageren vaak vanuit hun gevoel.

Bij langdurige crises zoals een pandemie hebben mensen meer tijd om na te denken over hun keuzes, maar ontstaan er andere uitdagingen rond thuiswerken en werk-privé balans.

De rol van voorbereiding

Hier wordt het interessant voor werkgevers. Goed voorbereide werknemers zijn veel eerder bereid om tijdens noodsituaties te blijven werken of kunnen sneller weer aan de slag gaan.

Waarom voorbereiding het verschil maakt

Werknemers die weten dat hun gezin thuis goed voorbereid is op noodsituaties, hoeven zich minder zorgen te maken. Ze hebben vertrouwen dat hun familie een paar dagen zelfstandig kan functioneren, ook zonder stroom of water. Dit maakt dat primaire levensbehoeftes in principe zijn vervuld: dan kan de focus naar andere zaken.

De situatie andersom maak het contrast nog groter. Als je thuis niets in huis hebt, ook geen eten en geen water, dan ga je jezelf al heel snel zorgen maken. Dit zagen we in 2025 ook in Spanje gebeuren. Binnen no-time stonden mensen bij de supermarkt om te hamsteren toen de stroom in het hele land uit viel. Deze mensen waren zeker niet meer aan het werk. 

Hulp aan werknemers bij de voorbereiding

Wij merken dat meer en meer organisaties interesse krijgen in het bieden van hulp bij de voorbereiding op noodsituaties. Ze zijn geïnteresseerd in het aanschaffen van een noodpakket voor hun werknemers, maar ook voor een noodpakket voor hun bedrijf. De afgelopen periode heeft de voorbereiding op noodsituaties natuurlijk ook veel meer aandacht gekregen. Tot op heden hebben veel bedrijven en organisaties hier nog niets aan gedaan.

Uit gesprekken met bedrijven blijkt steeds weer hetzelfde: het probleem ligt niet bij het budget, maar bij het bewustzijn. De meeste bedrijven hebben wel financiële ruimte voor basisvoorbereiding op noodsituaties. Kleine, belangrijke stappen zijn vrijwel altijd te financieren. Het echte obstakel is dat er gewoon nooit over gesproken wordt. Heb jij op jouw werkplek wel eens een gesprek gehad over wat je moet doen bij noodsituaties? Over wat er van je verwacht wordt als werknemer? Of over hoe je collega's kunt helpen?

Een grote blinde vlek is ook wat collega's gaan doen op het moment dat er een noodsituatie speelt. Komen mensen überhaupt wel werken? Zoals eerder ook aangegeven is de persoonlijke voorbereiding op noodsituaties hierbij erg belangrijk. 

De vraag die niemand stelt

De vraag die ik het vaakst krijg van bedrijven is eigenlijk heel simpel: "Zouden onze mensen wel komen opdagen tijdens een crisis?" Het probleem is dat ze geen idee hebben wat het antwoord is. En dat is logisch - het is immers nooit besproken!

Van bewustzijn naar actie

Stap 1: Het gesprek aangaan

Begin met een open gesprek over noodsituaties op de werkplek. Niet om mensen bang te maken, maar om bewustzijn te creëren. Vraag je personeel: wat zou je doen als de stroom langdurig uitvalt? Weet je welke effecten er optreden? Hoe zou je ervoor zorgen dat je gezin veilig is? Wat is er thuis al geregeld? 

Stap 2: Ondersteuning bieden

Als werkgever kun je je personeel ondersteunen door ze te helpen bij hun thuisvoorbereiding. Dit kan variëren van informatievoorziening tot concrete hulp zoals noodpakketten.

Stap 3: Duidelijke verwachtingen

Communiceer helder wat je van werknemers verwacht tijdens verschillende types noodsituaties. Wanneer mogen ze thuisblijven? Wanneer verwacht je dat ze komen of snel terugkeren? En welke behoeften heeft het bedrijf zelf in dit soort situaties? 

De business case voor voorbereiding op noodsituaties

Noodsituatievoorbereiding past perfect in de trend waarbij bedrijven steeds meer betrokken zijn bij het welzijn van hun personeel. Net zoals bedrijfsfitness of mentale gezondheidsinitiatieven draagt het bij aan een positieve werkgeversbrand.

Maar er is ook een direct zakelijk voordeel: werknemers die goed voorbereid zijn op noodsituaties kunnen in principe sneller weer aan het werk. Ze zijn immers voorzien in hun primaire levensbehoeften en hoeven zich minder zorgen te maken over hun gezin.

Maatschappelijke impact

Bovendien laat je als bedrijf zien dat je maatschappelijk betrokken bent. Je helpt niet alleen je eigen werknemers, maar draagt bij aan een beter voorbereide samenleving. En zoals we allemaal weten: niemand hoopt dat we onze noodvoorzieningen ooit nodig hebben, maar als het zover is, ben je blij dat je voorbereid bent!

 

Praktische stappen voor werkgevers

Communicatie is key

Start met een teambijeenkomst of rondvraag over noodsituaties. Peil eens wat je personeel zou doen in verschillende scenario's. Je zult versteld staan van de variatie in antwoorden, maar ook in de reacties. Wij verwachten (helaas) dat veel mensen überhaupt nog niet over dit onderwerp hebben nagedacht.

Investeer in voorbereiding

Overweeg om je personeel te ondersteunen met noodpakketten. Deze investering toont aan dat je om je werknemers geeft en zorgt ervoor dat ze beter voorbereid zijn om tijdens crises te blijven werken. En wat is er binnen de organisatie al geregeld? Is daar ook een noodpakket aanwezig?

Maak afspraken

Ontwikkel samen met je team duidelijke richtlijnen voor verschillende noodsituaties. Wanneer is het oké om thuis te blijven? Wanneer verwacht je dat mensen komen of snel terugkeren? Het geeft geen zekerheid dat dit ook wordt nageleefd, je weet immers niet hoe mensen reageren, maar het geeft wel een richting. 

 

Conclusie: investeer in bewustzijn en voorbereiding

Werken tijdens een ramp begint met bewustzijn. Als je als werkgever nog nooit hebt gesproken over noodsituaties met je personeel, is het tijd om dat gesprek aan te gaan. Het kost weinig, maar de impact kan enorm zijn. Wij kunnen je hier ook bij helpen.

Door je werknemers te helpen bij hun voorbereiding op noodsituaties - of dat nu gaat om informatie, training of concrete ondersteuning zoals noodpakketten - investeer je niet alleen in hun welzijn, maar ook in de continuïteit van je bedrijf.

Want uiteindelijk geldt: werknemers die zich geen zorgen hoeven te maken over hun gezin thuis, kunnen zich beter concentreren op hun werk. Ook tijden moeilijke omstandigheden.

Wil je meer weten over hoe je jouw personeel kunt voorbereiden op noodsituaties? Vraag geheel vrijblijvend een offerte aan, of vraag advies aan Rampready. Of lees meer over wat te doen als personeel plotseling niet naar huis kan.

 

 

Bronnen: 

Brice et al. 2017: Survey of Hospital Employees’ Personal Preparedness and Willingness to Work Following a Disaster

Gershon et al. 2010: Survey of Hospital Employees’ Personal Preparedness and Willingness to Work Following a Disaster

Von Gottberg et al. 2016: The analysis of factors affecting municipal employees’ willingness to report to work during an influenza pandemic by means of the extended parallel process model (EPPM)

Santinha, Forte en Gomes, 2022: Willingness to Work during Public Health Emergencies: A Systematic Literature Review

Adams, 2012: Who Will Show Up? Estimating Ability and Willingness of Essential Hospital Personnel to Report to Work in Response to a Disaster